Bảo hiểm xã hội tự nguyện: Các thông tin quan trọng

Có rất nhiều loại hình sản phẩm bảo hiểm để bạn có thể lựa chọn cho bản thân. Bạn muốn có chế độ hưu trí khi về già nhưng bạn lại không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Vậy thì bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện chính là loại bảo hiểm đáp ứng được mong muốn của bạn. Đây là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nước tổ chức. Lợi ích và quyền lợi của nó là gì cũng như mức đóng, phương thức đóng ra sao. Cùng ChungKhoanTT tìm hiểu những nội dung cơ bản về loại bảo hiểm này sau đây.

Bảo hiểm xã hội tự nguyện là gì?

Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nước tổ chức mà người tham gia bảo hiểm được quyền lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với tài chính của mình.

Bảo hiểm xã hội tự nguyện gồm các chế độ nào?

Người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hưởng 02 chế độ: Hưu trí và tử tuất. Theo qui định tại khoản 2 Điều 4 Luật Bảo hiểm xã hội 2014. Với các chế độ này, người tham gia có thể đảm bảo cuộc sống cho mình khi không thể tiếp tục làm việc.

Có thể thấy, so với chế độ BHXH bắt buộc. Người tham gia BHXH tự nguyện được hưởng ít quyền lợi hơn (không có chế độ ốm đau, thai sản, bệnh nghề nghiệp, tai nạn lao động). Tuy nhiên, với những lợi ích to lớn mà loại hình bảo hiểm này đem lại thì mọi người vẫn nên tham gia BHXH tự nguyện. Nếu không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.

Quyền lợi khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện

Các quyền lợi nhất định

Người dân tham gia BHXH tự nguyện khi đáp ứng đủ các điều kiện nhất định thì được hưởng các quyền lợi nhất định sau đây:

Thứ nhất, được hưởng lương hưu hàng tháng khi có đủ các điều kiện sau đây:

Nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi;
Đủ 20 năm đóng BHXH trở lên.

Trường hợp tham gia BHXH tự nguyện đã đủ điều kiện về tuổi. Nhưng thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm thì được đóng cho đến khi đủ 20 năm để hưởng lương hưu hàng tháng.

Thứ hai, ngoài lương hưu, người tham gia còn có thể được hưởng trợ cấp một lần nếu có thời gian đóng BHXH cao hơn số năm tương ứng. Với tỷ lệ hưởng lương hưu 75% khi nghỉ hưu. Mức trợ cấp một lần được tính theo số năm đóng BHXH cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75%. Theo đó, cứ mỗi năm đóng BHXH thì được tính bằng 0,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH.

Thứ ba, trường hợp người tham gia có thời gian đóng BHXH tự nguyện từ đủ 60 tháng trở lên. Hoặc người đang hưởng lương hưu chết thì người lo mai táng được nhận trợ cấp mai táng. Với số tiền bằng 10 lần mức lương cơ sở.

Thứ tư, trường hợp người đang đóng BHXH tự nguyện, đang bảo lưu thời gian đóng BHXH, đang hưởng lương hưu chết thì thân nhân được hưởng trợ cấp tuất một lần. Mức trợ cấp tuật một lần thực hiện theo quy định tại Khoản 2 và Khoản 3 Điều 81 Luật BHXH 2014.

Thứ năm, được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí khi đang hưởng lương hưu. Với mức hưởng bảo hiểm y tế tương ứng là 95% chi phí khám bệnh, chữa bệnh.

Thứ sáu, được Nhà nước hỗ trợ tiền đóng BHXH tự nguyện theo tỷ lệ phần trăm (%) trên mức đóng bảo hiểm xã hội hằng tháng theo mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn, cụ thể:

Bằng 30% đối với người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện thuộc hộ nghèo;
Bằng 25% đối với người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện thuộc hộ cận nghèo;
Bằng 10% đối với các đối tượng khác.

Thời gian hỗ trợ tùy thuộc vào thời gian tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện thực tế của mỗi người. Nhưng không quá 10 năm (120 tháng).

Bảo hiểm xã hội một lần

Ngoài ra, người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hưởng BHXH một lần. Nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

Đủ điều kiện về tuổi hưởng lương hưu nhưng chưa đủ 20 năm đóng BHXH mà không tiếp tục tham gia BHXH;
Ra nước ngoài để định cư;
Người đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng. Như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS. Và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế.
Sau một năm không tiếp tục đóng BHXH mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH khi có yêu cầu thì được nhận BHXH một lần.

Mức hưởng BHXH một lần được tính theo số năm đã đóng BHXH, cứ mỗi năm được tính như sau:

1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014;
02 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi;
Trường hợp thời gian đóng BHXH chưa đủ một năm thì mức hưởng BHXH bằng số tiền đã đóng. Mức tối đa bằng 02 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH.

Người đóng BHXH tự nguyện là ai?

Điều 2 Thông tư 01/2016/TT-BLĐTBXH quy định: Đối tượng tham gia BHXH tự nguyện là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên. Và không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, bao gồm:

Người hoạt động không chuyên trách ở thôn, ấp, bản, sóc, làng, tổ dân phố, khu, khu phố;
Người lao động giúp việc gia đình;
Người tham gia các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ không hưởng tiền lương;
Xã viên không hưởng tiền lương, tiền công làm việc trong hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã;
Người nông dân, người lao động tự tạo việc làm. Bao gồm những người tự tổ chức hoạt động lao động để có thu nhập cho bản thân và gia đình;
Người lao động đã đủ điều kiện về tuổi đời nhưng chưa đủ điều kiện về thời gian đóng để hưởng lương hưu theo quy định của pháp luật về BHXH;
Người tham gia khác.

Người dân tìm hiểu về đóng BHXH tự nguyện

Đóng BHXH tự nguyện bao nhiêu?

Từ ngày 01/01/2016 người tham gia BHXH tự nguyện đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất bằng 22% mức thu nhập tháng do người lao động lựa chọn để đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất; thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn và cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở, như sau:

Mtnt = CN + m x 50.000 (đồng/tháng). Trong đó:

Mtnt: mức thu nhập tháng do người tham gia BHXH tự nguyện lựa chọn;
CN: Mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn tại thời điểm đóng (đồng/tháng. Hiện nay mức chuẩn hộ nghèo ở khu vực nông thôn theo quy định của Chính phủ là 700.000 đồng.
m: Tham số tự nhiên có giá trị từ 0 đến n.

Phương thức đóng BHXH tự nguyện

Tại Điều 9 Nghị định 134/2015/NĐ-CP và Điều 8 Thông tư 01/2016/TT-BLĐTBXH quy định. Có 06 cách đóng BHXH tự nguyện có thể lựa chọn:

Đóng hằng tháng;
Đóng 03 tháng một lần;
Đóng 06 tháng một lần;
Đóng 12 tháng một lần;
Đóng một lần cho nhiều năm về sau nhưng không quá 5 năm một lần;
Đóng một lần cho những năm còn thiếu. Đối với người tham gia BHXH đã đủ điều kiện về tuổi để hưởng lương hưu theo quy định. Nhưng thời gian đóng BHXH còn thiếu không quá 10 năm (120 tháng) thì được đóng cho đủ 20 năm để hưởng lương hưu.

Phương thức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện

Thay đổi phương thức đóng BHXH tự nguyện

Người đang tham gia BHXH tự nguyện được thay đổi phương thức đóng BHXH tự nguyện. Việc thay đổi phương thức đóng BHXH tự nguyện được thực hiện ít nhất là sau khi thực hiện xong phương thức đóng đã chọn trước đó.

Trường hợp người tham gia BHXH tự nguyện đã lựa chọn một trong các phương thức đóng quy định tại Khoản 1 Điều này mà đủ điều kiện đóng một lần cho những năm còn thiếu (nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi và thời gian đóng BHXH còn thiếu tối đa 10 năm) thì được lựa chọn đóng một lần cho những năm còn thiếu để hưởng lương hưu ngay khi đủ điều kiện mà không phải chờ thực hiện xong phương thức đóng đã chọn trước đó.

Thời điểm đóng BHXH tự nguyện

Trong tháng đối với phương thức đóng hằng tháng;

Trong 03 tháng đối với phương thức đóng 03 tháng một lần;
Trong 04 tháng đầu đối với phương thức đóng 06 tháng một lần;
Trong 07 tháng đầu đối với phương thức đóng 12 tháng một lần.
Thời điểm đóng BHXH đối với trường hợp đóng một lần cho nhiều năm về sau hoặc đóng một lần cho những năm còn thiếu được thực hiện tại thời điểm đăng ký phương thức đóng và mức thu nhập tháng làm căn cứ đóng.

Quá thời điểm đóng BHXH theo quy định mà người tham gia BHXH tự nguyện không đóng BHXH thì được coi là tạm dừng đóng BHXH tự nguyện. Người đang tạm dừng đóng BHXH tự nguyện, nếu tiếp tục đóng thì phải đăng ký lại phương thức đóng và mức thu nhập tháng làm căn cứ đóng BHXH với cơ quan BHXH. Trường hợp có nguyện vọng đóng bù cho số tháng chậm đóng trước đó thì số tiền đóng bù được tính bằng tổng mức đóng của các tháng chậm đóng, áp dụng lãi gộp bằng lãi suất đầu tư quỹ BHXH bình quân tháng.

Trình tự thủ tục tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện

Nơi nộp hồ sơ bảo hiểm xã hội tự nguyện

Thành phần hồ sơ

Theo quy định tại Điều 24 Quyết định số 595/QĐ-BHXH. Người có nhu cầu đăng ký tham gia và cấp sổ BHXH cần chuẩn bị:

Người tham gia chưa có mã số BHXH: Tờ khai tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, BHYT (Mẫu TK1-TS).
Trường hợp người tham gia đã được cấp mã số BHXH: ghi mã số BHXH vào các mẫu biểu tương ứng.
Đại lý thu/Cơ quan BHXH (đối với trường hợp người tham gia đăng ký trực tiếp tại cơ quan BHXH): Danh sách người tham gia BHXH tự nguyện (Mẫu D05-TS).
Số lượng hồ sơ: 01 bộ.

Trình tự, thủ tục đăng ký

Bước 1: Căn cứ theo Điểm d tiết 1.1 khoản 1 Điều 3 Quyết định 595/QĐ-BHXH. Người tham gia có thể mua BHXH tự nguyện. Tại cơ quan BHXH cấp huyện nơi cư trú (nơi tạm trú hoặc thường trú).

Bước 2: Người tham gia cung cấp thông tin và hoàn thiện tờ khai tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, BHYT (Mẫu TK1-TS).